Senet Nedir? Nasıl Doldurulur?

Senet, özellikle ticari faaliyetlerde taraflar arasındaki borç ilişkisini düzenleyen ve kayıt altına alan önemli bir belgedir. Borçlu ve alacaklı arasında güven sağlayan bu belge, tarafların haklarını koruma altına alır. Senetler, şirketler ve bireyler tarafından düzenlenebildiğinden oldukça geniş bir kullanım alanına sahiptir.

Senetlerin geçerli olabilmesi için kanunen belirlenen şekil şartlarına uyması gerekir. Bu sebeple senet doldurulurken belirli kritik noktalara dikkat edilmelidir. “Senet nedir ve nasıl doldurulur” gibi soruların yanıtlarını detaylı şekilde öğrenmek borç ilişkilerinde herhangi bir hak kaybı yaşamamak için oldukça önemlidir. 

Senet Nedir?

Senet, hukuki anlamda geniş bir kullanım alanına sahip olup en temel anlamıyla bir hukuksal ilişkinin varlığını gösteren yazılı ve imzalı belgedir. Türk Ticaret Kanunu kapsamında belirli şekil şartlarına tabi olan ve ödeme taahhüdü içeren senetler, kıymetli evrak kategorisindedir. Borcun varlığını gösteren bu belge, borçlu tarafından imzalanarak alacaklıya verilir. Taraflar arasındaki borç ilişkisi kayıt altına alınarak söz konusu miktarın güvence altında tutulması amaçlanır.

Senetler, şahıslar tarafından düzenlenebileceği gibi tüzel kişiliği bulunan şirketler ve kurumlar tarafından da düzenlenebilir. Alacak ve borç ilişkisini şeffaf biçimde belgeleyen senet, önemli bir ispat aracıdır. Belirli bir borç karşılığında düzenlenen bu belgelerdeki miktarın ödenmemesi hâlinde hukuki yaptırımlar uygulanır.

Alacak miktarını teminat altına alan senet, finansal işlemlerin daha düzenli ve denetlenebilir şekilde yönetilmesine yardımcı olur. Özellikle ticari faaliyetlerde alacaklının hukuki haklarını korumak amacıyla senetlerden sıklıkla faydalanılır. Senet vasıtasıyla borç ilişkisi yazılı hâle gelir ve resmiyet kazanır. 

Senedi Kim Hazırlar?

Her senet belirli şekil şartlarına göre düzenlenir. Borç ilişkisini belgeleyen senetlerde iki temel taraf yer alır: 

• Borçlu: Muhatap borçlu taraftır ve senette yazılı olan tutarı ödeyeceğine ilişkin taahhüt verir.
• Lehtar: Alacaklı tarafı temsil eden lehtar, kendisi lehine bir ödeme vaadi ortaya konan taraftır. Yani lehtar, alacağı olan ve kendisine ödeme yapılmasını bekleyen taraftır. 

Senet, borçlu ve alacaklı arasındaki borç ilişkisini teminat altına alarak finansal işlemlerin güvenli ve yasal bir zeminde gerçekleştirilmesine yardımcı olan bir araçtır. Bu belgenin doğru ve eksiksiz şekilde doldurulması kritik önem taşır. Delil niteliği taşıyan senetler özellikle ticari uyuşmazlıkların çözümünde etkili rol oynar. 

Senet belgeleri borçlunun ödeme taahhüdünü içerdiğinden genellikle borçlu tarafından hazırlanır. Ancak bazı durumlarda senet hazırlık süreci alacaklı tarafından da yürütülebilir. Her iki durumda da belge üzerinde tarafların bilgileri ve onayları yer almalıdır.

Senet hazırlık sürecinde en önemli noktalardan biri, bilgilerin doğru ve eksiksiz şekilde doldurulmasıdır. Aksi hâlde hukuki çerçevede sorunlar yaşanabilir. Bu nedenle profesyonellerden yardım almak sürecin doğru şekilde yönetilmesi bakımından kritik öneme sahiptir.

Senet Türleri Nelerdir?

Senetler; taraflarına, düzenlenme şekline, devredilebilirlik durumuna ya da hukuki niteliğine göre kategorilere ayrılabilir. Sıkça kullanılan senet türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Resmî Senet: Kanunun ilgili hususta yetkilendirdiği makamlar tarafından düzenlenen senetleri ifade eder. Resmî senetler aksi ispat edilene kadar geçerlidir. Bir borç ilişkisini belgeleyen güçlü belgeler arasında yer alır. 
• Adi Senet: Düzenlenmesinde resmî makamların yer almadığı ve belirli bir kişiye ödenmek üzere düzenlenen belgelerdir. Adi senetlerde yalnızca senette yer alan alacaklıya ödeme yapılır.
• Nama Yazılı Senet: Belirli bir kişinin adına düzenlenen belgelerdir. Borçlu, sadece senette adı yazılı olan kişiye ödeme yapmak zorundadır. Yalnızca senette yer alan alacaklı veya onun yetkilendirdiği bir kişi borcu tahsil edebilir.
• Emre Yazılı Senet: Belirli bir kişinin emrine düzenlenen ya da kanunen bu şekilde sayılan belge türüdür. Emre yazılı senetler devredilebilir niteliktedir, başka bir kişiye ciro edilebilir.
• Hamiline Yazılı Senet: Senedin metninden veya şeklinden hamilinin anlaşılabildiği bu senetlerde o kişi hak sahibi sayılır ve ona ödeme yapılır. Hamiline yazılı senetler, kolaylıkla devredilebilir. 
• Bono: Yaygın şekilde senet kelimesi yerine kullanılan bono, borçlunun belirli bir tarihte alacaklıya ödeme yapmayı yazılı olarak taahhüt ettiği kıymetli evrak türüdür.
• Poliçe: Poliçede üç taraflı bir ilişki söz konusudur. Belirli bir kişi emrine düzenlenen bu senetler, diğer kişiye verilen ödeme yetkisini kapsar. Senet metninde poliçe kelimesinin geçmesi zorunludur. 

Senet Nasıl Doldurulur?

Senet, borçlunun borç ödeme taahhüdü altına girdiği ve alacaklının da bu ödemeyi tahsil etmesine yardımcı olan bir araçtır. Bu nedenle taraflar arasındaki borç ilişkisi net ve anlaşılır şekilde düzenlenmelidir. Bir senet düzenlenirken belirli hukuki niteliklere dikkat edilmesi gerekir. Peki, senet nasıl doldurulur?

• Senet Türü Belirtilmelidir: Taraflar, farklı senet türleri arasından seçecekleri senet türünü, örneğin “bono” ibaresini mutlaka senet metnine eklemelidir. Senedin yazıldığı dil çerçevesinde o dilde bono veya emre yazılı senet anlamına gelen kelime kullanılmalıdır. 
• Tanzim Tarihi ve Yeri Yazılmalıdır: Tanzim tarihinin senet üzerinde gün, ay ve yıl olarak açıkça yazılması gerekir. Bunun yanı sıra senedin düzenlenme yeri de mutlaka yazılmalıdır. 
• Vade Tarihi Yazılmalıdır: Borcun ödeneceği günün açıkça belirtilmesi gerekir. Vade, borcun ödeneceği son günü ifade eder. Alacaklı taraf, vadesi geçmiş borçlara yönelik hukuki yollara başvurabilir. 
• Ödeme Yeri Eklenmelidir: Senette yer alan borç miktarına yönelik ödeme yeri mutlaka belirtilmelidir. Bu yerin belirtilmemesi hâlinde senedin düzenlendiği yer, ödeme yeri sayılır.
• Ödeme Tutarı Yazılmalıdır: Taraflar arasındaki borç ilişkisini oluşturan miktar, rakamla ve yazıyla net bir şekilde senedin üstüne yazılmalıdır. Borç miktarında sonradan yapılacak düzenlemelerin önlenmesi için rakamların hem başında hem sonunda “#” sembolü eklenmelidir. Örnek kullanım #10.000# şeklindedir. 
• Lehtarın Bilgileri Yazılmalıdır: Lehtarın yani alacaklının ad ve soyad bilgisi eksiksiz şekilde yazılmalı, lehtarın şirket olması durumunda ticari ünvanı ve vergi numarası tam olarak eklenmelidir. 
• Düzenleyenin Bilgileri ve İmzası Bulunmalıdır: Senetler genellikle borçlu tarafından düzenlenir. Bu nedenle borçlunun adı ve soyadı açıkça yazılmalı, adres bilgisi eklenmelidir. Ayrıca senette borçlunun ve alacaklının ıslak imzası yer almalıdır. 

Senetlerin eksiksiz ve usulüne uygun şekilde doldurulması, borç ilişkisinin hukuki geçerlilik kazanmasına ve uyuşmazlıklarda ispat aracı olarak kullanılmalarına olanak tanır.

Senet Doldururken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Senet doldurulurken bazı noktalara dikkat etmek gerekir:

• Senedi oluşturan bilgilerin açık, anlaşılabilir ve okunaklı şekilde yazılması oldukça önemlidir. Bunun yanı sıra bilgilerin silinmesi mümkün olmayan bir kalemle yazılması senedin geçerliliğini koruyan kritik bir unsurdur. 
• Bir senedin geçerli olabilmesi için borçlunun ıslak imzası gerekir. Ancak borçlu kişi okuryazar değilse bu kişi parmak iziyle senet hazırlayabilir. Ayrıca senede kefil eklenmişse kefilin imzası, her iki imzanın üzerine de birer tane olacak şekilde atılmalıdır.
• Senette yer alan tutarın borçlu tarafından herhangi bir kayıt veya şarta bağlı olmadan ödeneceğine dair ibare yer almalıdır. Ayrıca bu tutar, net bir şekilde yazı ve rakamla belirtilmelidir. Bedelin hem yazı hem rakamla gösterilmesi durumunda iki bedel arasında farklılık varsa yazıyla ifade edilen tutar geçerlidir. Ödeme tutarı Türk lirası olarak gösterilebileceği gibi döviz cinsinden de gösterilebilir.
• Senetlerde “ahzolunmuştur” şeklindeki ibarenin tam ve eksiksiz doldurulması gerekir. Bu kısımda ödemenin nakit olarak veya bir hizmet karşılığında ödenmesi gerektiği ifade edilir. Bu sebeple eğer ödemenin nakit olarak yapılması söz konusuysa “nakden,” bir mal karşılığında yapılması gerektiğindeyse “malen” yazılmalıdır.
• Sonradan üzerinde değişiklik yapılmaması ve tarafların mağduriyet yaşamaması için boş alanların üstü çizilmelidir.
• Senet düzenlendikten sonra taraflar kendilerine birer kopya almalı ve muhafaza etmelidir. Özellikle taraflar arasında yaşanabilecek uyuşmazlıklarda olası değişiklikleri kanıtlamak için kritik bir ispat aracı olarak kullanılabilir. 

Bir Senedin Hukuken Geçerli Olabilmesi İçin Hangi Özelliklere Sahip Olması Gerekir?

Bir senedin Türk Ticaret Kanunu uyarınca sahip olması gereken birtakım nitelikleri bulunur. Bu özellikler aşağıdaki gibidir:

1. Senette bulunması gereken zorunlu unsurlar
2. Kanunun belirli şartlarda aradığı zorunlu unsurlar
3. İsteğe bağlı unsurlar

Senette Bulunması Gereken Zorunlu Unsurlar

Türk Ticaret Kanunu’nun 776. maddesinde senette bulunması zorunlu olan unsurlar şu şekilde belirtilmiştir:

Bono veya emre yazılı senet;

• Senet metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesini ya da senet Türkçeden başka bir dilde yazılmışsa o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olan kelimeyi,
• Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödeme vaadini,
• Vadeyi,
• Ödeme yerini,
• Kime veya kimin emrine ödenecekse onun adını,
• Düzenlenme tarihini ve yerini,
• Düzenleyenin imzasını içermelidir.

Yukarıda yer alan unsurlar kanunen belirlenir ve bir senedin hukuki geçerliliğini doğrudan etkiler. Bu zorunlu unsurların yokluğunda senet, kambiyo senedi niteliğini kazanamaz. Ayrıca senedin sahte olarak veya tehdit altında düzenlenmesi de senedin geçersizliğine yol açar. Bu durumda senetler öngörülen hukuki korumalardan faydalanamaz ve yargı sürecinde delil olarak kullanılamaz. Bu nedenle senet düzenlenirken zorunlu unsurlara mutlaka yer verilmeli, taraflar bu unsurların var olup olmadığını dikkatlice incelemelidir. 

Kanunun Belirli Şartlarda Aradığı Zorunlu Unsurlar

Kanun, senedin belirli unsurları var olmasa bile senette yer alan başka kayıtların bunları karşılamasını öngörmektedir. Belirli şartlarda aranan bu unsurlara alternatif zorunlu unsurlar denir.  Bu unsurların eksikliği durumunda senedin geçerliliği etkilenmemektedir. Alternatif zorunlu unsurlar şu şekildedir: 

• Vade: Senette vade; görüldüğünde vadeli, görüldükten belirli bir süre sonra vadeli, düzenleme gününden belirli bir süre sonra vadeli ve belirli bir gün vadeli olarak düzenlenebilir. Senette vade yer almıyorsa görüldüğünde vadeli olarak sayılır. 
• Düzenleme Yeri: Senette düzenleme yerinin yer alması gerekir. Fakat bu yerin gösterilmemesi durumunda artık düzenleyenin adının yanında yazılı olan yer, tanzim yeri olarak kabul edilir. Eğer bu yer de senette bulunmuyorsa senet, şekil şartı eksikliğinden hükümsüz sayılır.
• Ödeme Yeri: Senette ödeme yeri gösterilmediği takdirde senedin düzenlendiği yer, ödeme yeri olarak kabul edilir. 

İsteğe Bağlı Unsurlar

Senetlerde bulunması gereken zorunlu unsurlar, senedin hukuki geçerliliğini etkilerken alternatif zorunlu unsurlar tamamlayıcı niteliktedir. Bunlara ek olarak bir senette düzenleyenin isteğine bağlı olan unsurlar yer alabilir.

Bu unsurlar kısaca şu şekildedir: 

• Muacceliyet kaydı,
• Vade koşulu,
• Teminat kaydı,
• Faiz şartı,
• Yabancı para borçlarında aynen ödeme kaydı,
• Senedi ödeyecek olan üçüncü kişinin adresi.

Bu unsurlar tamamen isteğe bağlı olup eksiklikleri hâlinde senedin geçerliliği etkilenmemektedir. Senetlerde bulunması gereken unsurlar, düzenleme esnasında dikkatle ve eksiksiz şekilde senede eklenmelidir. Zorunlu unsurların yokluğu senedin hukuki geçerliliğini doğrudan etkilediğinden bu unsurların eksikliği hak kayıplarına yol açabilir. 

Finansal İşlemlerinizi Mükellef’le Güvenle Yürütün!

Mükellef olarak Türkiye’de ve dünya genelinde girişimcilerin iş fikirlerini hayata geçirmelerine yardımcı oluyoruz. Uzman ekibimizle şirket kuruluşundan online muhasebeye, marka tescilinden sanal ofise kadar her aşamada size hizmet sunuyoruz. Uzman ekibimizin uçtan uca sunduğu çözümler sayesinde finansal süreçlerinizi çevrim içi olarak kolayca yönetebilir, tüm muhasebe süreçlerinizi eksiksiz şekilde tamamlayabilirsiniz. Hayalinizdeki girişime adım atmak veya var olan işlerinizi büyütmek için vakit kaybetmeden Mükellef’e üye olun, sizi arayalım!

Sıkça Sorulan Sorular

Senet ve senet doldurmak hakkında sıkça sorulan sorulara buradan ulaşabilirsiniz.

Yararlanılan Kaynaklar

• Bankacılık Kredi Süreçlerinde Kullanılan Munzam Senetlerin Hukuki Boyutu Temelinde Muhasebeleştirilmesi ve Denetimi
• https://portal.tnb.org.tr/Lists/BirlestirilmisGenelgelerListesi/Attachments/27/Birlestirilmis%20Genelge%2026.pdf
• Kambiyo Senedi Borçlusu Tarafından Açılan Bedelsizliğe ve Hükümsüzlüğe Dayalı Menfi Tespit Davalarının Gösterdiği Özellikler
• Bononun Şekil Şartları
• Türk Ticaret Kanunu